Manga (jap. 漫画?) - komiks, obraz, rysunek, szkic, karykatura. Japońskie słowo wywodzące się ze sposobu ozdabiania rycin i innych form sztuki użytkowej. Współcześnie używane poza Japonią oznacza japoński komiks.
Manga wyewoluowała z połączenia ukiyo-e i wschodniego stylu rysowania, a swoją obecną formę przybrała krótko po II wojnie światowej. Manga jest drukowana głównie w czerni i bieli, nie licząc okładek i ewentualnie kilku pierwszych stron.
Popularne mangi są adaptowane na filmy i seriale anime.

Pochodzenie
Słowo manga znalazło się w powszechnym użytku po opublikowaniu w XIX wieku Hokusai Manga, zawierającej posortowane rysunki ze szkicowników znanego artysty ukiyo-e, Hokusai'a. Jednakże, już giga (lit. zabawne obrazki) rysowane w XII wieku przez różnych artystów zawierają wiele mangopodobnych elementów, takich jak nacisk na historie i proste, artystyczne linie.
Gdy Japonia dokonała otwarcia na świat w połowie XIX w. (era Meiji), zaczęto sprowadzać zachodnich artystów, aby uczyli japońskich studentów swoich zasad malowania i kreowania obrazu. W obecnej formie manga zaistniała dopiero po II wojnie światowej.
W XX wieku, słowo manga zaczęło odnosić się głównie do komiksu, który w kulturze japońskiej jest traktowany inaczej niż w amerykańskiej. Manga jest bowiem formą sztuki i - jednocześnie - popularnej literatury. Podobnie jak jej amerykański odpowiednik, manga była i jest krytykowana za zawartą w niej przemoc i podteksty seksualne, ale nie ma zakazów prawnych, które próbowałyby limitować to, co może być rysowane w mandze, nie licząc niejasnych praw odnoszących się do wszystkich publikowanych materiałów mówiących, że ogólnie nieprzyzwoite dzieła nie powinny być sprzedawane. Ta wolność pozwoliła artystom rysować mangi dla każdej grupy wiekowej i na każdy temat.
Samo słowo manga używane jest do określenia japońskiego komiksu, najczęściej poza granicami Japonii, gdzie używa się określenia comics lub jego zjaponizowanej formy komikku. Manga natomiast przez osoby starsze kojarzona jest z humorystycznymi rysunkami, karykaturami lub satyrami społecznymi, a przez współczesnych z drzeworytami z okresu Edo, a dopiero w dalszej kolejności z komiksem.

Format Mang
Większość mang publikowana jest pierwotnie w magazynach. Każdy z nich prowadzi zwykle kilka do kilkunastu serii w odcinkach, zazwyczaj po 20-40 stron na odcinek. Wydawnictwa te są zazwyczaj drukowane na papierze o niskiej jakości i mogą mieć od 200 do ponad 850 stron. Mogą też zawierać pojedyncze historyjki i różne czteropanelowe yonkomy (paski komiksowe). Serie mangowe mogą być wydawane wiele lat jeśli cieszą się powodzeniem. Mangowi artyści czasami zaczynają od kilku pojedynczych historyjek, pracując na uznanie. Jeśli te historyjki okażą się sukcesem i dostaną dobre recenzje, są kontynuowane.
Gdy seria jest publikowana od jakiegoś czasu, poszczególne rozdziały zostają zebrane razem i wydrukowane w oddzielnych tomikach zwanych tankō-bon. Tomiki te zazwyczaj wydawane są na papierze wyższej jakości i są użyteczne dla tych, którzy chcą dogonić daną serię, żeby móc kontynuować czytanie jej w magazynach lub jeśli koszty tygodników i miesięczników są dla nich za wysokie.
Manga jest klasyfikowana według wieku i płci odbiorców. Generalnie książki i magazyny dla chłopców (shōnen-manga) i dziewcząt (shōjo-manga) mają odróżniające się okładki i są ustawione na innych półkach w większości księgarni.
Tradycyjnie manga jest zapisana od prawej do lewej strony. Niektórzy wydawcy tłumaczonej mangi trzymają się takiego formatu, ale niektórzy odwracają kierunek od lewego do prawego, żeby ułatwić czytanie zachodnim czytelnikom

Manga poza Japonią

Manga japońska zdobyła ogromna popularność i jest tłumaczona na wiele języków.
W Japonii manga jest rysowana, pisana (tekst pionowy) i drukowana od prawej do lewej. Gdy tytuły są tłumaczone na inne języki, grafika i layout były odwracane w procesie zwanym floppingiem tak, żeby książki mogły być czytane od lewej do prawej. Jednak, różni twórcy, jak np. Akira Toriyama, nie zgadzali się na taki sposób modyfikacji swoich dzieł i życzyli sobie, żeby zagraniczne wersje utrzymały oryginalny format od prawej do lewej. W wyniku nacisku fanów i twórców, więcej wydawców zaczęło oferować format od prawej do lewej, a format od lewej do prawej zaniknął, nie licząc wyjątków.
Tłumaczona manga często zawiera notki odnośnie detali dotyczących japońskiej kultury, które mogłyby być niezrozumiałe dla obcokrajowców.
Jednym z krajów o stosunkowo dużym rynku mangowym jest Francja. Wiele dzieł publikowanych we Francji należy do gatunków niezbyt dobrze reprezentowanych poza Japonią, takich jak dramaty dla dorosłych lub formy eksperymentalne.
Wydawnictwo Chuang Yi publikuje mangę po angielsku i chińsku w Singapurze. Niektóre angielskojęzyczne tytuły tego wydawnictwa są importowane do Australii i Nowej Zelandii.
W Indonezji manga szybko stała się jednym z najszybciej rosnących rynków mangowych poza Japonią. Manga w Indonezji jest publikowana przez Elex, Media Komputindo, Acolyte, Gramedia.
W Australii wiele popularnych japońsko- i chińskojęzycznych mang i anime jest wydawanych przez Madman Entertainment.
Inną popularną formą dystrybucji mangi poza Japonią są skanlacje rozprowadzane przez Internet, w większości nielegalnie. Zazwyczaj mała grupa ludzi skanuje oryginalną wersję serii nie posiadającej jeszcze licencji w języku, na który chcą ją przetłumaczyć. Tłumaczą ją i udostępniają zwykle przez IRC lub BitTorrent. Większość grup skanlacyjnych życzy sobie żeby ściągający zaprzestali rozprowadzania i zakupili oryginalne kopie, gdy dana manga zostanie zlicencjonowana, jednak powszechnym problemem jest fakt, że czytelnicy mogą kontynuować używanie nieautoryzowanych kopii. Wielu czytelników woli skanlacje z powodu częstych zmian w oficjalnych tłumaczeniach, mimo że skanlacje są bardziej narażone na niezamierzone błędy spowodowane różnym stopniem znajomości języka nieopłaconych skanlatorów. Niektórzy skanlatorzy poprawiają pomyłki, jednak jest to rzadkie w porównaniu do oficjalnych firm.
W Korei mangę można znaleźć w większości księgarni, jednak często jest czytana online, za znacznie niższą opłatą niż cena komiksu. Wydawcy, jak Daiwon i Seoul Munhwasa, dostarczają najbardziej popularnych mang w Korei.
W Tajlandii na początku lat 90. prawie cała dystrybucja mangi była szybka, nielicencjonowana i niskiej jakości. Niedawno zaczęły pojawiać się licencjonowane tłumaczenia, ale wciąż są tanie w porównaniu do tych w innych krajach. Najwięksi tajlandzcy wydawcy mangi to Vibunkij, Siam Inter Comics, Nation Edutainment i Bongkouh.
Manga okazała się tak popularna, że nowe wydawnictwa, jak: Antarctic Press, Oni Press, Seven Seas Entertainment, TOKYOPOP, a nawet Archie Comics zaczęły wydawać własne, inspirowane mangą dzieła, które mają taką samą stylizację jak w mandze. Pierwsze z tych dzieł pojawiły się w 1985 r., gdy Ben Dunn, założyciel Antarctic Press, wypuścił Mangazine i Ninja High School.
Podczas gdy Antarctic Press aktywnie odnosiło się do swoich dzieł „amerykańska manga”, nie wszystkie z tych zainspirowanych mangą dzieł są tworzone przez Amerykanów. Wielu artystów pracujących nad seriami z Seves Seas Entertainmene, takimi jak Last Hope i Amazing Agent Luna to Filipińczycy, a TOKYOPOP zatrudnia różnych artystów z Korei i Japonii do pracy nad takimi tytułami jak Warcraft i Princess Ai.


Manga w Polsce
Pierwszą mangą oficjalnie wydaną w Polsce było "Aż do nieba" (jap. Ten-no hate made), autorstwa Riyoko Ikedy, wydane przez wydawnictwo Japonica Polonica Fantastica. Na polskim rynku mangowym działają zarówno wydawnictwa specjalizujące się w mandze jak: JPF, Waneko, Studio JG czy Hanami, znajduje się ona także w ofercie wydawców komiksowych jak Egmont czy Kultura Gniewu. W ofercie można znaleźć tytuły takie jak Sailor Moon (shōjo), Yami-no matsuei (shōnen-ai), Love Hina, Fullmetal Alchemist (shōnen) czy Crying Freeman lub Heat (seinen). Pojawiają się zarówno propozycje jednotomowe jak "Uzumaki" czy Odległa dzielnica jak i wielotomowe serie typu Naruto.
W Polsce wychodzą również magazyny o tematyce Mangi i Anime.) Najpopularniejsze z nich to "Otaku" (miesięcznik), "Kyaa!" (dwumiesięcznik) oraz "Arigato" (kwartalnik). W lipcu 2011 roku zadebiutował nowy magazyn pt. "Akiba" (dwumiesięcznik). Nakłady sięgają od 2 do 6 tysięcy egzemplarzy.

Mangowy styl

Najpopularniejszy i najbardziej rozpoznawalny styl mangi jest bardzo charakterystyczny. Linia góruje nad formą, a rozkład paneli jest inny niż w zachodnim komiksie. Panele i strony zazwyczaj czyta się od prawej do lewej, tak jak w tradycyjnym japońskim piśmie. Mimo że grafika waha się między bardzo realistyczną, a bardzo komiksową, postaci zazwyczaj wyglądają „wschodnio” lub mają duże oczy[potrzebne źródło]. Duże oczy stały się stałym elementem w mandze i anime odkąd w latach 60. XX wieku Osamu Tezuka, twórca Astro Boya, uznawany za ojca współczesnej mangi, zaczął tak je rysować, mimikując styl kreskówek Disneya. Jednak jako że manga jest bardzo urozmaiconym typem sztuki, nie wszyscy mangowi artyści trzymają się tej konwencji, spopularyzowanej przez anime takie jak Akira, Czarodziejka z Księżyca, Dragon Ball i Ranma ½ oraz Naruto
Wielu mangowych artystów nie uważa, jakoby ich postaci i historie miały być wykute z kamienia, więc grupa postaci może nawiązywać znajomości, zdobywać pracę itd. w jednym zestawieniu historii, tylko po to by w innej historii te same postacie nie znały się. Znana z tego jest seria "Tenchi Muyo" składa się ona z trzynastu różnych, dosyć niezwiązanych ze sobą historii, toczących się wokół Tenchiego i jego przyjaciół.

Międzynarodowy wpływ

Manga od dawna ma wpływ na międzynarodowy komiks i animację, np. na styl niektórych amerykańskich twórców, jak Frank Miller, Scott McCloud, Brian Wood, Becky Cloonan (Demo) oraz Kanadyjczyk Brian Lee O'Malley (Lost at Sea), którzy zdobyli uznanie także poza kołem swoich fanów.
Amerykański artysta Paul Pope pracował w Japonii dla firmy Kodansha nad mangową antologią Afternoon. Zanim został zwolniony (z powodu zmiany redaktorskiej w Kodansha), rozwijał wiele pomysłów, które później opublikował jednak w USA jako Heavy Liquid. W rezultacie jego prace zawierają silny wpływ mangi, pozbawiony wpływów międzynarodowej kultury otaku.
We Francji istnieje ruch Nouvelle Manga zapoczątkowany przez Frédérica Boileta, dążący do złączenia dojrzałej, wyszukanej mangi dnia codziennego z artystycznym stylem tradycyjnego francusko-belgijskiego komiksu.
Ponadto, istnieje wielu artystów-amatorów, na których duży wpływ miał styl mangowy. Niektórzy z nich mają swoje małe wydawnictwa. Komiksy i mangi sieciowe w tym stylu stały się również bardzo popularne (patrz: Megatokyo, Kokoart). Większość z tych artystów nie jest jeszcze rozpoznawalna poza społecznością fanów mangi.

Typy mangi

Według grup społecznych
Manga często jest dzielona według nurtów skierowanych do określonej grupy docelowej, np.:
josei-manga: (lub redikomi) kobiety
kodomo-muke-manga: dzieci
seinen-manga: mężczyźni (w Japonii raczej nie używa się określenia hentai, na które mówi się po prostu komiks dla dorosłych/mężczyzn)
shōjo-manga: młode i nastoletnie dziewczyny
shōnen-manga: młodzi i nastoletni chłopcy

Gatunki
Gatunki większości mang zbieżne są z gatunkami obecnymi w komiksie zachodnim, są jednak pewne gatunki charakterystyczne dla komiksu japońskiego i pojawiające się w nim częściej.
alternatywna (zobacz też: garo)
gekiga (obrazy dramatyczne) - odpowiednik zachodniego określenia powieść graficzna, ukuty przez Tatsumiega, dla odróżnienia od popularnych komiksów skierowanych do młodszego czytelnika
la nouvelle manga (francusko-belgijsko-japoński ruch artystyczny, przypominający stylem mangę (np. Szpinak Yukiko)
mahō shōjo (lub magical girl)
mecha (wielkie roboty)
Nurt erotyczny, czyli ecchi (lekko erotyczne, często widać bieliznę, nagie ciało bez szczegółów lub przysłoniętymi częściami intymnymi), hentai (jap. zboczeniec, erotyczne i pornograficzne sceny, szczególnie w anime), a także mniej dosłowne w pokazywaniu erotyki nurty komiksów o tematyce homoseksualnej czyli shōjo-ai (dziewczęca miłość) lub yuri oraz shōnen-ai (chłopięca miłość) lub yaoi.

Polscy wydawcy mangi

Arashi
Egmont Polska – Klub Mangi
Hanami
Japonica Polonica Fantastica
Kasen
Kultura Gniewu
Mandragora
Mangaya
Saisha
Studio JG
TM-Semic
Waneko


Przykładowa Strona


( Clannad chapter 18 str 2.)

( Źródło: Wikipedia i Manga-centrum.pl